De kengetallen in deze paragraaf zijn getallen die de verhouding uitdrukken tussen bepaalde onderdelen van de begroting of de balans en kunnen helpen bij de beoordeling van de financiële positie van gemeenten. Deze kengetallen maken inzichtelijk over hoeveel financiële ruimte de gemeente beschikt om structurele- en incidentele lasten te kunnen dekken of opvangen. Ze geven zodoende inzicht in de financiële weerbaar- en wendbaarheid van de gemeente. Het Besluit begroting en verantwoording provincies en gemeenten (BBV) schrijft de volgende kengetallen voor.
- Netto schuldquote;
- Solvabiliteitsratio;
- Grondexploitatie;
- Structurele exploitatieruimte;
- Belastingcapaciteit.
In Tabel 6 zijn de kengetallen weergegeven. Per kengetal volgt een korte uitleg over wat het kengetal weergeeft en wat de signaalwaarde is.
Tabel 6, Kengetallen BBV
| Kengetal |
Rekening 2023 |
Begroting 2024 |
Rekening 2024 |
| Netto schuldquote |
23% |
74% |
24% |
| Netto schuldquote gecorrigeerd voor alle verstrekte leningen |
20% |
72% |
21% |
| Solvabiliteitsratio |
28% |
22% |
27% |
| Grondexploitatie |
2% |
1% |
2% |
| Structurele exploitatieruimte |
-5% |
6% |
4% |
| Belastingcapaciteit |
103% |
88% |
103% |
Netto schuldquote / Netto schuldquote gecorrigeerd voor verstrekte leningen
Bij de Netto schuldquote worden de netto schulden afgezet tegen het totaal saldo van baten. Hoe hoger het percentage des te groter is de druk van schulden (rentelasten) op de exploitatie. Een hoge schuldendruk heeft niet alleen invloed op de exploitatie maar geeft ook minder mogelijkheden om geld te lenen in geval van investeringen of financiële stress. Een lage schuldquote maakt de gemeente financieel weerbaar. Om inzicht te verkrijgen in hoeverre er sprake is van doorlenen wordt de netto schuldquote zowel in- en exclusief doorgeleende gelden weergegeven. De VNG adviseert om de schuldquote binnen de 100% te houden. De signaalwaarde voor de netto schuldquote bedraagt 130%, bij deze signaalwaarde is sprake van een relatief hoge schuldendruk.
De netto schuldquote is in 2024 licht gestegen ten opzichte van 2023. De stijging komt voornamelijk op het conto van de gestegen overlopende passiva. De stijging in de overlopende passiva is te verklaren door een stijging van de vooruit ontvangen bedragen van EU, Rijk en Provincie. Dit betreft voornamelijk Specifieke Uitkeringen (SPUK). In de begroting 2024 is sprake van een forse stijging van de netto schuldquote als gevolg van het aantrekken van langlopende leningen voor investeringen in materiële vaste activa. Veel van de geplande investeringen zijn (nog) niet gerealiseerd, de behoefte om deze te financieren middels langlopende leningen is hiermee ook vooruitgeschoven in de tijd.
Solvabiliteitsratio
Bij de solvabiliteitsratio wordt het eigen vermogen van de gemeente afgezet tegen het balanstotaal. Feitelijk vertelt deze ratio hoe groot het deel van de bezittingen is dat gefinancierd is met eigen vermogen (positief resultaat vanuit het verleden). De solvabiliteitsratio daalt wanneer er ofwel meer vreemde vermogen (leningen) worden aangetrokken of er sprake is van verliesjaren (afname eigen vermogen). Een hoge solvabiliteitsratio maakt de gemeente financieel weerbaar omdat zij verliesjaren op kan vangen en in staat is om indien nodig investeringen te financieren met vreemd vermogen. De VNG adviseert om de solvabiliteit boven de 20% te houden. De signaalwaarde voor de solvabiliteit bedraagt 0%, bij deze signaalwaarde is sprake van een lage solvabiliteitsratio.
De solvabiliteitsratio is in 2024 licht gedaald ten opzichte van 2023. De daling komt voornamelijk doordat het balanstotaal is gestegen. De stijging van het balanstotaal is te verklaren door een stijging van de vooruit ontvangen bedragen van EU, Rijk en Provincie. Dit betreft voornamelijk Specifieke Uitkeringen (SPUK). In de begroting 2024 is sprake van een daling van de solvabiliteitsratio als gevolg van de geplande investeringen in materiële vaste activa. Het hogere balanstotaal in combinatie met de financiering met vreemd vermogen zorgt voor een lagere aandeel eigen vermogen en zodoende een lagere solvabiliteit. Veel van de geplande investeringen zijn (nog) niet gerealiseerd en vooruitgeschoven in de tijd.
Grondexploitatie
Het kengetal grondexploitatie geeft aan hoe groot de grondpositie (waarde van de grond) is ten opzichte van het totaal saldo van baten. Hoe minder grond een gemeente verkoopt, hoe hoger de grondpositie en hoe hoger de boekwaarde. Een grondexploitatie van 10% of hoger wordt beschouwd als kwetsbaar. Een laag percentage en in sommige jaren negatief, zoals door de jaren heen het geval is, betekent dat de grondposities van de gemeente beperkt zijn.
Het aandeel van de grondexploitaties is ongewijzigd ten opzichte van vorig jaar. De waarde van de bouwgronden in exploitatie is gestegen maar het totaal saldo van baten is in dezelfde mate gestegen. Per saldo is de verhouding ongewijzigd.
Structurele exploitatieruimte
Bij deze ratio wordt het structurele resultaat (resultaat minus incidentele baten en lasten) afgezet tegen het totaal saldo van baten. Een positief structureel resultaat laat zien dat er genoeg baten zijn om de lasten nu en in de toekomst te dekken. Een hoge ratio is een positief signaal voor de toekomstige houdbaarheid. Vanzelfsprekend is de signaalwaarde hier 0%.
Structurele exploitatieruimte is lager dan begroot doordat er per saldo sprake is van een structurele tegenvaller. De structurele tegenvallers zitten voornamelijk in programma 03 Soarch en Wolwêzen.
Belastingcapaciteit
Bij de berekening van de belastingcapaciteit worden de woonlasten (OZB, Riool- en afvalstoffenheffing) in de gemeente Dantumadiel afgezet tegen het landelijk gemiddelde (Bron: COELO). Hierbij is een lage belastingcapaciteit positief omdat er bij een lage belastingcapaciteit nog ruimte is om belastingen te verhogen en op die manier de inkomsten van de gemeente te verhogen. Deze ruimte maakte de gemeente financieel weerbaar in geval verliesjaren.
De belastingcapaciteit is in 2024 ongewijzigd ten opzichte van 2023. Hierbij moet opgemerkt worden dat de woonlasten in Dantumadiel ongewijzigd zijn ten opzichte van vorig jaar. Het algemene beeld is dat de gemiddelde woonlasten landelijk zijn gestegen in het afgelopen jaar. De belastingcapaciteit voor Dantumadiel zou daardoor moeten dalen. We zien dit echter (nog) niet terug in de belastingcapaciteit omdat er gerekend is met de gemiddelde woonlasten 2023, de landelijke cijfers voor 2024 zijn nog niet beschikbaar.
